Gri su, siyah su (tuvalet suyu) haricinde bir yaşam (evde, fabrikada, yurtta, otelde vs.) alanında deşarj edilen; duş, banyo ve lavabolardan kaynaklanan atık sulara denir. Gri su geri kazanma tesislerinde elde edilen arıtılmış olan gri sular; klozetlerde, pisuvarlarda, bahçe sulamada, araç yıkamada ve çamaşır yıkama amacıyla tüketilmektedir.
Gün geçtikçe dünya da ve ülkemizde su sıkıntısı artmaktadır. Günlük yaşamımızda kullandığımız suları içme suyu ve içme suyu kalitesinde olmayan sular diye sınıflandırmak gerekir. İşte içme suyu kalitesinde olması gerekmeyen su ihtiyaçlarımız için geri kazanılan gri suları kullanarak içme suyu tüketimimizi ortalama %65 oranında tasarruf etmekle birlikte, doğal su kaynaklarımızda korumuş olacağız.
Gri su; ülkesel, bölgesel ve şehirsel olarak bulunduğu yerin yaşam standartlarına, sosyal ve kültürel alışkanlıklara, yaşayan insan sayısına ve bireylerin kullandığı kimyasallara bağlı olarak değişiklikler gösterir.
Geri kazanılmış gri suyun; klozetlerde, pisuvarlarda, bahçe sulamada, araç yıkamada ve çamaşır yıkamada kullanılması için mutlaka Membrane (MBR) Biyoreaktör gibi gelişmiş arıtma teknolojileriyle arıtılması gerekir. Aksi halde hijyenik olmayan koşulların oluşmasına neden olur.
Gri geri kazanma tesislerin çıkışında elde edilen gri suyun; hijyenik ve mikrobiyolojik olarak güvenilir, renksiz ve tamamen katı atıklardan arınmış olması gerekir. Ayrıca, geri kazanılan gri su depolandığında 2 - 3 gün sonunda dahi koku yapmayacak kalitede olmasıdır.
Klozetlerde, pisuvarlarda ve çamaşır yıkamada kullanılacak gri suyun kalitesiyle ilgili ülkemizde şimdiye kadar her hangi bir çalışma yapılmamıştır. Ancak, günümüzde Almanya Berlin Senato Ofisi tarafından klozet ve pisuvarlarda kullanılacak suyun kalitesini belirleyen aşağıdaki parametreler baz alınarak gri su geri kazanma tesisleri dizayn edilmektedir.

A) AB 76/160/EEC yönetmeliğine uygun
B) Alman içme suyu standartlarına uygun

Toplam koliform ve e-koli için istenen hijyen şartları AB standartlarındaki yıkanma suyu değerleri (76/160/EEC) doğrultusunda belirlenmiştir.
Gri su geri kazanma tesislerinde elde edilen suyun sulama suyu için gerekli olan su değerleri ise DIN 19650 standardına göre düzenlenmiştir. Söz konusu kalite şartları; tarım, bahçecilik, kır alanların yanı sıra parklar ve spor tesislerinde kullanılan suların hijyenik ve mikrobiyolojik yönleriyle ilgilidir. DIN 19650 esas alınarak belirlenmiş gereksinimlere göre birçok uygulama ve sulama amaçlı kullanılan suyun kalite gereksinimleri klozet ve pisuvarlar için kullanılan sudan daha yüksektir. Bu nedenle gri su geri kazanma proseslerin seçimi daha bir önem arz etmektedir. DIN 19650’ e göre gri su geri kazanımı UV veya kimyasal üniteler ilave edilerek elde edilemez.
Ayrıca duş, banyo ve lavabolardan kaynaklanan gri su nakil hatları, kara su nakil (tuvalet suyu) hatlarında ayrı bir şekilde döşenmesi gerekmektedir. Şebeke ve kullanım suyu hatları hiç bir zaman birbirine irtibatlandırılmamalıdır. Hatta kullanım suyunun geçtiği boru hattı farklı bir renkte olmalı ve şebeke suyu hattı ile arasındaki fark kolayca anlaşılabilmelidir. Bahçe sulama ve temizlik işleri için bırakılan geri kazanılmış gri su muslukları içilmez işareti ile etiketlenmelidir.
Membran Bioreaktör (MBR) sistemli gri su geri kazanma tesisinde elde edilen suyun yüksek kalitede olması ve sistemin az yer kaplaması nedeniyle şu anda dünyada en ideal gri su geri kazanım sistemi olarak kabul görmektedir. Membran biyoreaktör sistemleri, gelişmiş aktif çamur yöntemi olarak da nitelendirilir. Membranlardaki mikro gözenekler sayesinde katı sıvı ayrımı ileri seviyede yapıldığı için ikincil bir filtreleme sistemine gerek duyulmaz. Gri su geri kazanma tesisleri ana başlıklarıyla; gri su on depolama ünitesi, kompakt MBR işlem ünitesi ve geri kazanılmış gri su ön depolama ünitesi olmak üzere ardışık ünitelerden oluşmaktadır.

Tesisin çalışma prensibi;

Gri su ön depolama ünitesine toplanan gri sular ihtiyaça göre kompakt MBR ünitesine transfer edilerek gerekli arıtma işlemine tabi tutulduktan sonra gri su bakterisiz olarak 0,10 – 0,15 bar basınç altında membran zarına doğru ilerler ve membran filtrelerden süzülerek partiküllerden, mikroplardan, bakterilerden ve virüslerden arındırınmış halde geri kazanılmış gri su olarak ön depolama tankına toplanır. Akabinde gelen talebe göre ihitiyaç noktalarına terfi edilir. Membran (MBR) biyoreaktör sistemlerinde elde edilen gri suyun kalitesi diğer gri su geri kazanım tesislerine göre çok daha yüksektir.

Tesis Resimleri

Referanslar